Από το ζενίθ στο ναδίρ η εμπιστοσύνη των πολιτών προς την ΕΕ μέσα σε πέντε χρόνια, σύμφωνα με δημοσκόπηση του ευρωβαρόμετρου. Ποια Ευρώπη όμως είναι αυτή που απορρίπτουν πλέον οι ευρωπαίοι πολίτες; Είναι η συνταγματική Ευρώπη των κοινών θεσμών και της δημοκρατίας; Όχι, βέβαια! Είναι η Ευρώπη των πατρίδων, των εθνικών κρατών και του διευθυντηρίου των οικονομικά ισχυρών.
Μια συνταγματικά δομημένη ομοσπονδιακή Ευρώπη, με ενισχυμένους τους κεντρικούς θεσμούς άσκησης εξουσίας (για παράδειγμα με έναν άμεσα εκλεγμένο Πρόεδρο και με ενισχυμένη την κοινοβουλευτική αρχή σε ενωσιακό επίπεδο δια της χορήγησης εμπιστοσύνης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή), σε μια ζωντανή επικράτεια πολιτικής με ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και ενώσεις πολιτών, θα ωθούσε στην απομείωση των εθνικών εξουσιών.
Η αποδόμηση, ωστόσο, του ευρωπαϊκού Συντάγματος το 2005 και η τελική του απόρριψη, η ενίσχυση των αντι-ευρωπαϊκών και ευρωσκεπτικιστικών τάσεων οδήγησαν σε μια «εθνοκεντρική» και φοβική Ευρώπη «των πατρίδων», και άρα με κυρίαρχες τις οικονομικά ισχυρές χώρες, με προεξάρχουσα τη Γερμανία, που δρουν με βάση ένα στενά εννοούμενο εθνικό συμφέρον. Αυτή όμως ακριβώς την Ευρώπη είναι που απορρίπτουν ολοένα και περισσότερο οι ευρωπαίοι πολίτες και δεν έχουν άδικο.
Μόνο που και οι ίδιοι, παρασυρμένοι από τις εθνικιστικές ρητορείες και την κενή ιαχή για εθνική κυριαρχία παραβλέπουν συχνά ότι αυτό που απορρίπτουν είναι η «εθνοκεντρική Ευρώπη»: εκείνη των διαπραγματεύσεων μεταξύ εθνικών Κυβερνήσεων κεκλεισμένων των θυρών, των πολιτικών δυνάμεων στα εθνικά Κοινοβούλια και στις διαιρεμένες πολιτικές σκηνές που παίζοντας το ρόλο της Κασσάνδρας ανταγωνίζονται πολλές φορές σε κλειστοφοβικά επιχειρήματα, ενίοτε δε και ρητορεία ρατσιστική για τεμπέληδες νοτιο-ευρωπαίους, για ναζιστές γερμανούς και τσιγκούνηδες προτεστάντες.
Μόνο που δυστυχώς η ιστορία εκδικείται: ο οικονομικός εθνικισμός και οι ρατσιστικές ρητορείες υπό συνθήκες οικονομικής ύφεσης ενόψει της αναπόφευκτης λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης παγκοσμιοποίησης μπορούν εύκολα να φτιάξουν το εκρηκτικό εκείνο μίγμα που μετατρέπει τον εθνικιστικό λόγο σε βίαιη πράξη… Εντός και εκτός εθνικών κρατών… Και τότε δεν θα υπάρχουν νικητές, παρά μόνο νικημένοι…
ΕΘΝΟΣ, 14/03/2013